Ôsin ta trên đất Tây

“Em mang tiếng ở Moskva đã vài năm mà chưa biết đâu là Quảng trường Đỏ, chưa biết tàu điện ngầm…”, một chị giúp việc kể.

Người Việt Nam đang làm ăn sinh sống ở Nga thường rất bận, ít có thời gian chăm sóc con cái. Bởi vậy những ai đã đưa cả gia đình sang Nga đều có nhu cầu thuê người giúp việc, từ giúp nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa, đến dạy dỗ con cái họ học tiếng Việt.

Nguồn Ôsin

Có rất nhiều cách thuê người giúp việc. Anh Nguyễn Đình L., làm việc tại ban quản trị của một trung tâm thương mại ở Moskva, cho biết: Người thì đón bà con họ hàng ở quê sang, người thì thông qua bạn bè giới thiệu, người thì qua một số "mối" chuyên cung cấp người giúp việc.

Cách đây 3 năm, chị H. chuyên làm dịch vụ ở Moskva, cũng đã thuê một phụ nữ tuổi trung niên quê Quảng Bình sang giúp vợ chồng chị trông con, cơm nước, dọn dẹp nhà cửa. Vợ chồng chị rất hài lòng về người Ôsin này. Bà dọn nhà cửa sạch sẽ, cơm nước tươm tất, thương trẻ nhỏ, biết cách chăm sóc và bảo ban chúng. Sở dĩ chị thuê được người giúp việc vừa ý là do thông qua một "mối" chuyên đưa người từ các tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Nghệ An sang tìm việc làm tại Nga.

Mỗi lần "mối" này đưa sang khoảng 4 -5 người theo visa du lịch với thời hạn từ 1-3 tháng. Để tới được nước Nga, họ phải bỏ số tiền khoảng 1.000 USD. Trong vòng 1-2 tháng đầu, những người mới ở Việt Nam sang được chủ "mối" cho ăn ở trong căn hộ của mình, cho đến khi tìm được việc. Chủ "mối" khi thì đưa người sang theo "đơn đặt hàng" của các gia đình Việt Nam bên Nga, khi thì theo nhu cầu của người muốn tìm việc ở quê, sang Nga trước rồi tìm việc làm sau. Trong nhiều trường hợp, khi còn ở quê, hoặc trong số người thân quen đã có một người "xuất ngoại" rồi thì người nọ mách người kia. Cứ như vậy, lần lượt số người ra đi làm nghề giúp việc gia đình cùng xuất phát từ một làng, một xóm ngày càng tăng.

Những đối tượng được các “mối” chọn làm Ôsin chủ yếu là phụ nữ, từ tuổi trung niên trở lên. "Những người ở độ tuổi dưới 40 thường không muốn làm nghề này lâu dài. Tôi đã từng thuê những Ôsin trẻ, nhưng họ cứ tấp tểnh tìm việc khác bớt tù túng hơn. Tâm tư của chị em trẻ cũng thường phức tạp hơn. Trong khi đó những phụ nữ trung niên lại rất chuyên tâm, bởi họ xác định làm một thời gian, kiếm được lưng vốn kha khá là trở về quê hương.”, chị Huyền Th., một chủ hàng có kinh nghiệm thuê người giúp việc nói.

Thực tế cho thấy, Ôsin là người họ hàng của gia chủ xem ra có vẻ yên tâm và nhanh chóng tạo dựng được cuộc sống ổn định hơn. Thông thường, nếu gia chủ xuất thân từ các tỉnh lẻ thì họ thường đón người nhà ở quê sang giúp việc. Họ lo cho người giúp việc từ khâu gửi giấy mời, làm visa, mua vé và đón tận sân bay. Người giúp việc ăn ở tại nhà chủ, lương tháng trung bình khoảng 150 - 200 USD, chi tiêu vặt vãnh chừng vài ba chục USD, còn lại để tiết kiệm. Có những chủ nhà "thoáng" hơn thì trả lương cao hơn 200 USD và cũng không tính tiền nhà, tiền ăn trong đó.

Chị Hoa S. được người em họ bán hàng ở chợ Vòm đón sang Nga đã hơn 2 năm. Theo lời chị, tổng số tiền chi phí mà người em lo cho chị sang đây khoảng 1.200 USD. Chị đã thoả thuận sẽ làm việc không ăn lương trong nửa năm đầu để hoàn lại số tiền chi phí cho chuyến đi, từ sau thời gian đó mỗi tháng chị có thể dành dụm được 200 USD. Chị tâm sự: "Thu nhập 200 USD/tháng bằng với thu nhập của em làm nông nghiệp ở nhà cả một năm". Vì vậy những người phụ nữ nông thôn như chị Hoa S. đã phải rất cố gắng để vượt lên cảnh cô đơn, nỗi nhớ người thân với hy vọng sau vài năm sẽ dành dụm được một số tiền kha khá, lo cho tương lai con cái và phòng khi ốm đau lúc tuổi già.

Nhiều chị trông con nhà chủ lại nhớ đến con mình cũng ở độ tuổi tập nói, hoặc mẫu giáo vỡ lòng, chỉ còn biết âm thầm nuốt nước mắt vào trong và mong cho đến ngày "có chút vốn" hồi hương và được chăm sóc các con ruột của mình. Nhưng ngày ấy là bao giờ thì chính các chị cũng không thể biết rõ…

Ôsin cao cấp

Theo quan niệm hiện đại, gia sư cũng được coi là một dạng người giúp việc, nhưng ở cấp cao hơn và thường những gia đình khá giả mới có thể thuê gia sư ăn ở tại nhà. Gia sư ở Nga vừa phải biết tiếng Nga, vừa có trình độ hiểu biết tiếng Việt tốt để kèm cặp cho con cái nhà chủ học, do đó người giúp việc cao cấp này nhất thiết phải có trình độ đại học, thậm chí có người còn có cả bằng trên đại học. Họ được nuôi ăn ở đàng hoàng và lương tháng cho gia sư cao hơn rất nhiều so với Ôsin, thông thường từ 500 - 600 USD/tháng.

Một vài gia chủ cho rằng, sở dĩ họ trả lương cao cho gia sư là vì họ đánh giá cao "chất xám" và hiểu được tầm quan trọng của gia sư trong việc giáo dục con trẻ. Quả là như vậy, hàng ngày con cái họ tới trường học và tiếp xúc toàn bằng tiếng Nga. Thông qua gia sư, họ có thể bảo đảm cho con cái vốn tiếng Việt kha khá, đủ để không quên quê hương, xứ sở, nơi mà từ đó bố mẹ chúng ra đi lập nghiệp. Ngoài giúp đỡ gia chủ việc nhà, các gia sư còn chăm sóc "phần hồn" cho con nhà chủ, dạy chúng phong tục, tập quán quê hương, dạy tiếng Việt thông qua tiếng Nga.

Anh chị Chí D. - Thanh H. giữ vai trò quan trọng của một tập đoàn sản xuất - thương mại, rất bận rộn, nhiều khi cả hai vợ chồng phải vắng nhà cả tuần. Vì vậy, họ đã phải thuê 2 người giúp việc, một người chuyên lo cơm nước, dọn dẹp nhà cửa, tắm rửa cho con cái. Bác M. là bà cô họ sang giúp cho con cháu thì khỏi lo nghĩ. Bà không chỉ đơn thuần như một người giúp việc. Nhiều người khách đến chơi nhà cứ tưởng bà là thân mẫu của anh Chí D., hay chị Thanh H. Do hoàn cảnh riêng, bà M. không lấy chồng, không có con, vì vậy bà ở với vợ chồng họ từ khi mới cưới, đến nay 3 đứa con của anh chị D. đã học tiểu học. Bà coi đây là gia đình mình, coi gia chủ là con cháu trong nhà.

Tuy nhiên, bà M. cũng chỉ giúp họ được những việc nội trợ đơn giản. Những việc "phần hồn", phát triển trí tuệ phải giao cho một cô giáo trẻ, được đích thân Thanh H. tuyển từ Hà Nội sang. Đó là cô Huyền Nh. đã tốt nghiệp đại học tiếng Nga. Huyền Nh. có nguyện vọng học nghiên cứu sinh hàm thụ, chị Thanh H. hoàn toàn ủng hộ nguyện vọng này, đã tạo điều kiện sắp xếp thời gian và công việc trong nhà. Hiện nay Huyền Nh. đã thi xong minimum, trong khi công việc gia sư vẫn bảo đảm tốt được gia chủ hài lòng.

Ôsin "tây" làm cho "ta"

Trong cộng đồng người Việt ở Nga có không ít "Ôsin tây" giúp việc cho các gia chủ Việt Nam. Phần lớn những gia chủ này quan niệm rằng, con cái họ sống trên đất Nga, đi học và tiếp xúc với các bạn Nga là chính, nên họ thuê "Ôsin tây" cho tiện. "Ôsin tây" dọn dẹp lau chùi nhà cửa rất sạch sẽ, thậm chí họ còn tư vấn cho gia chủ những chất tẩy rửa hữu hiệu mới nhất có trên thị trường" - một gia chủ đã nhận xét như vậy về "Ôsin tây". Mà đúng thật, nếu công việc lau chùi căn hộ lại giao cho một phụ nữ nông thôn Việt Nam, từ nhỏ đến lớn sống trong điều kiện chân lấm tay bùn, chẳng có khái niệm gì về "nước thơm" hay "thuốc tẩy thảm" thì chắc chắn sẽ có nhiều bỡ ngỡ.

Hơn nữa, có gia chủ còn cho rằng, con cái họ sống ở môi trường Nga nên chúng đã quá quen thuộc với các món ăn Nga, vì vậy "Ôsin tây" đảm nhận luôn trách nhiệm nấu nướng theo thực đơn tây. Ngoài ra, có những người giúp việc bản xứ còn có thú vui đưa con nhà chủ đi dạo công viên, thăm viện bảo tàng, giúp chúng làm quen với thế giới xung quanh. Đó là lợi thế mà "Ôsin" ta không có được.

"Ôsin tây" cũng được thuê theo cách thức khác nhau. Có gia đình không muốn Ôsin ăn ở tại nhà thì thuê theo giờ: từ 7-8h sáng đến 6-7h tối, lương tháng 200-300 USD tùy theo thỏa thuận. Có gia đình nhà cửa tương đối rộng rãi thì "Ôsin tây" ở luôn trong nhà họ. Ôsin loại này chủ yếu là người ngoại ô Moskva hoặc là người đến từ nước Cộng hòa Ucraina và những nước cộng hòa khác thuộc Liên Xô cũ. Lương tháng của họ, trừ tiền ăn ở, khoảng từ 200 USD, đến 300 - 400 USD.